Wednesday 12 December 2018

"Pathian Min a ngei lo" ti cu Bible chimmi zei rel lo a si!

Pathian min cu Bible nih fiang tein a langhtermi a si caah an duh poh in au cio ko hna seh, ti awk a tha lo. "Pathian cu min a ngei lo" timi cawnpiaknak hna zong a um caah mipi kan lung a vaivuanh sualnak hnga lo sau nawn in fianternak ka hun tuah lai.

1. MIN poh nih sullam an ngeih awk cu a si fom..

“Min” timi cu midang he pehtlaihnak a ngeimi “Mi” (person) poh nih khat le khat i cingchiahnak caah i sakmi le hmanmi a si. Pathian zong “Mi” (person) in minung (human) he pehtlaihnak tha tuk a ngeimi a si caah a pehtlaihmi minung nih an cingchiahnak ding caah pumpak MIN (proper name) a ngei a ve hrimhrim. 

“Pathian min a ngei lo” ti cu kan Pathian cu minung he “Mi” (person) sinak in pehtlaihnak a ngei lo, ti he aa khat; Bible cawnpiaknak zeirel lo zong a si fawn! 

Cun MIN cu khat le khat cingchiahnak a si caah tha tein sullam an ngei dih. Bible chan ko ahhin MIN sullam a biapi khun zeicatiah Bible chan ahcun nunzia/sining (character) le Min hi aa zul; an nunzia/sining aa thlen ahcun an min zong an rak thlen tawn hna (eg. Abram~Abraham, Saul~Paul). Cu tluk cun an Min nih sullam a ngeih ko nain an Min biafang hlaw zau in “a sullam” in an i au lo; a min tein auh le cingchiah le tial an si ko hna. 

Cu bantuk in Pathian nih ka MIN cu “YHWH” a si tiah voi tampi a pumpak min (proper name) chim a herhnak zawn ah a chim ko bu in “YHWH” timi sullam cu “BAWIPA” ti a si i BAWIPA ti cu a min a si lo, Tlangtar~title a si”, kan ti ahcun kan palh ngaingai lai. 

“Adam” ti zong a sullam cu “vawlei” tinak a si nain a min sullam a si caah ti in zeibantuk Bible schollar hmanh nih amah tuanbia an chim tikah “vawlei~” tiah an au bal lo. 

Min cu sullam an ngei dih nain a sullam in auh a si lo. YHWH zong sullam a ngei ve ko nain Pathian nih ka min a si, a ti caah sermon nak i a sullam in “BAWIPA” tiah kan hrilhfiah lawng siloin amah kan Pathian a pumpak min chim le auh a herhnak zawn ah hi min hi kan hman hrimhrim awk a si ve.

2. YHWH cu zeitindah Pathian cingchahnak Min a si kan ti khawh?

Amah Pathian nih “hihi pumpak in nan ka cingchiahnak ding ka min (proper name) cu a si” tiah voi 4 tiang a chim; nain a sau lai caah hmun hnih te lawng fianternak ka tuah lai:

#- Exodus 3:13–15

Hi kaa ahhin Moses nih Pathian kha na Min ho dah a si? tiah a hal i Pathian phun thum in a leh nain Dr. Aung Myint Thang nihcun a duh bikmi pakhat te lawng a lak. A lehnak pathum cu a tanglei bantuk hin an si:

1. “KEIMAH CU A UMMI KA SI (OR) KEIMAH CU KEIMAH” (I AM WHO I AM) Vs. 14a

2. “KA UM (or) KEIMAH (I AM) nih nan sinah a ka thlah..” Vs. 14b

3. “YHWH” nih nan sinah a ka thlah…hihi zungzal ka MIN cu a si..”Vs. 15

Pathian nih Moses biahalnak cu min sullam fianternak (a hmaisa pahnih) in leh hram a thok  i a pathumnak ah pumpak in cingchiah a sinak ding min taktak a chim. Cucu Vs. 15 “YHWH…”hi zungzal in ka min a si, a timi hi a si. 

Hebrew biafang ahcun Vs. 14 “I AM” timi le Vs.15 “YHWH” timi hi an hram (root word) aa khat.“Hayah= a ummi (to exist, be in existence)” tiin a rami an si. A sullam cu Pathian nih minung nih keimah cingchiah caah hmang hna seh ti a duh bikmi a sinak cu “hohmanh ser loin a ummi” a sinak hi a si caah cucu a pumpak min kong ah a mah hrimhrim nih Moses sinah fianternak a tuahmi a si. 

Hihi Pathian nih minung sinah a pumpak Min a chim voikhatnak a si. Cucu zeitindah kan hnalh khawh? Kan zoh rih lai..

#-Exodus 6:1-3

Hi kaa Bible caang hnih ahhin “Abraham, Isak le Jacob sin ahcun ka MIN in kaa langh lo; a thawngmi Pathian ka sinak lawng in kaa langh. Sihmanhsehlaw Moses sin ahcun ka Min taktak a simi “YHWH” in kaa langh” tiah Pathiannih fiang tein a chim ko.

Cucaah Mirang nih Hebrew holh in Bible an rak leh lio ah Pathian pumpak min (proper name) in auhnak le chimnak ah hman komi poh zongah “YHWH” tiah, a sining tein hei tial ko loin “LORD” tiah a sullam in an rak leh. Cucu mirang holh a hmangmi miphun vialte Pathianin kongah laam kan pialnak hrampi a si rua, tiah ka ruah.

Biakam Hlun cauk tha tein kan rel tikah Pathian kha pumpak a min in auh le chim a herhnak zawn poh ahcun “YHWH=LORD=BAWIPA” ti lawngte hman a si ko. Cu ti cun voi 6828 bak Biakam Hlun lawngah hman a si. 

Nain a tlangpi in Pathian auhak le a caan he aa tlakning in a sinak langhternak caah hmanmi le auhnak tlangtar/Title dang tampi an um ve. Cu hna lakah hman bikmi cu “Elohim” a si. “Pathian” tinak a si i Biakam Hlun ah voi  2,600 bak hman a si. Cu changah  “El” a si. “Pathian” tinak thiam a si I voi  238 bak a lang ve.

Judah miphun nihhin Pathian nih Moses sinah a pumpak Min a rak chimmi kha an philh bal lo.

Cucaah Pathian sinak langhtertu min/title dang vialte le YHWH timi MIN hi an caah aa dang tuk. YHWH cu a chim zong an ngamh lo, Pathian pumpak min chim cu upat lo a lo sual lai, an rak ti. Pathian MIN taktak a si caah chim zong an ttih bakmi a si. Hi bantuk in chim an ngam lomi MIN le Title dang Bible ah pakhat hmanh a um lo!

Judah mi nihhin YHWH ti a sullam cu “BAWIPA/LORD” ti a si zong fiang tuk in an hngalh ko. Nain a pumpak min a si caah a sullam in an kal lo; a mah auhnak le chimnak a sining tein an rak tial ko.

MIN cu a sullam in auh phung a si lo cu ta. "Aung Myint" ti hna hi ka thiampi tiah "Tei Sang" tiah letning lawlaw cucu a duh hnga maw? A sullam cu aa khat ko nain "Aung Myint" ti theng te kha a min a si caah kan leh piak ahcun a min a si ti lo.

A donghnak ah hi ti hin ka chim lai: Pathian a sinak langhtertu min Bible ah tampi a um ve ko nain a pehtlaihmi minung nih rak ka cingchiah hna seh, a timi pumpak min bik a um i cucu YHWH hi a si.

Cucaah chanthar Bible thiam sang hna YHWH ai ah an kan hman piakmi biafang “Jehovah” tihi Pathian cingchiahnak pumpak min ah kan hman hrimhrim awk a si ko. “YHWH” ti zong in kan khawh ahcun a tha chinchin; vowel a um lo caah a aw chuah a har deuh bia sawhsawh khi si ko..

No comments:

Post a Comment