Friday 7 December 2018

Pathian "Min" cu JEHOVAH a si ko!

Pathian min cu Bible nih fiang tein a langhtermi a si caah an duh poh in au cio ko hna seh, ti awk a tha lo. "Pathian cu min a ngei lo" timi cawnpiaknak hna zong a um caah mipi kan lung a vaivuanh sualnak hnga lo tawi tein fianternak ka hun tuah lai.
1. MIN poh nih sullam an ngeih awk cu a si fom..
“Min” timi cu midang he pehtlaihnak a ngeimi “Mi” (person) poh nih khat le khat i cingchiahnak caah i sakmi le hmanmi a si. Pathian zong “Mi” (person) in minung (human) he pehtlaihnak tha tuk a ngeimi a si caah a pehtlaihmi minung nih an cingchiahnak ding caah pumpak MIN (proper name) a ngei a ve hrimhrim. “Pathian min a ngei lo” ti cu kan Pathian cu minung he “Mi” (person) sinak in pehtlaihnak a ngei lo, ti he aa khat; Bible cawnpiaknak zeirel lo zong a si fawn! Cun MIN cu khat le khat cingchiahnak a si caah tha tein sullam an ngei dih. Bible chan ko ahhin MIN sullam a biapi khun zeicatiah Bible chan ahcun nunzia/sining (character) le Min hi aa zul; an nunzia/sining aa thlen ahcun an min zong an rak thlen tawn hna (eg. Abram~Abraham, Saul~Paul). Cu tluk cun an Min nih sullam a ngeih ko nain an Min biafang hlaw zau in “a sullam” in an i au lo; a min tein auh le cingchiah le tial an si ko. Cu bantuk in Pathian nih MIN cu “YHWH” a si tiah voi tampi a pumpakmin (proper name) dirhmun in a chim ko bu in “YHWH” timi sullam cu “BAWIPA” ti cu a min a si lo”, kan ti ahcun kan palh ngaingai lai. “Adam” ti zong a sullam cu “vawlei” tinak a si taktak ko nain a min sullam a si caah ti in zeibantuk Bible schollar hmanh nih amah tuanbia an chim tikah “vawlei~” tiah an au bal lo. Min cu sullam an ngei dih nain a sullam in auh a si lo. YHWH zong sullam a ngei ko nain Pathian nih ka min a si, a ti caah a sullam in “BAWIPA” tiah hrilhfiah lawng siloin amah auhnak Min zongah kan hman hrimhrim awk a si ve.
2. YHWH cu zeitindah Pathian cingchahnak Min a si kan ti khawh?
Amah Pathian nih “hihi pumpak in nan ka cingchiahnak ding ka min (proper name) cu a si lai” tiah voi 4 tiang a chim; nain a sau lai caah hmun hnih te lawng fianternak ka tuah lai:
#- Exodus 3:13–15
Hi kaa ahhin Moses nih Pathian kha na Min ho dah a si? tiah a hal i Pathian phun thum in a leh nain Dr. Aung Myint Thang nihcun a duh bikmi pakhat te lawng a lak. A lehnak pathum cu a tanglei bantuk hin an si:
1. “KEIMAH CU A UMMI KA SI (OR) KEIMAH CU KEIMAH” (I AM WHO I AM) Vs. 14a
2. “KA UM (or) KEIMAH (I AM) nih nan sinah a ka thlah..” Vs. 14b
3. “YHWH” nih nan sinah a ka thlah…hihi zungzal ka min cu a si..”Vs. 15
Pathian nih Moses biahalnak cu a sinak taktak phuannak (or) a min sullam fianternak (a hmaisa pahnih) in leh hram a thok  i a donghnak pumpak in cingchiah a sinak ding min taktak a chim. Cucu Vs. 15 “YHWH…”hi zungzal in ka min a si, a timi hi a si. Hebrew biafang ahcun Vs. 14 “I AM” timi le Vs.15 “YHWH” timi hi an hram (root word) aa khat. “Hayah= a ummi (to exist, be in existence)” tiin a rami an si. A sullam cu Pathian nih minung nih keimah cingchiah caah hmang hna seh ti a duh bikmi a sinak cu “hohmanh ser loin a ummi” a sinak hi a si caah cucu a pumpak min kong ah a mah hrimhrim nih Moses sinah fianternak a tuahmi a si. Hihi Pathian nih minung sinah a pumpak Min a chim voikhatnak a si. Cucu zeitindah kan hnalh khawh? Kan zoh rih lai..
#-Exodus 6:1-3
Hi kaa Bible caang hnih ahhin “Abraham, Isak le Jacob sin ahcun ka MIN in kaa langh lo; a thawngmi Pathian ka sinak lawng in kaa langh. Sihmanhsehlaw Moses sin ahcun ka Min taktak a simi “YHWH” in kaa langh” tiah Pathiannih fiang tein a chim ko.
Cucaah Mirang nih Hebrew in Bible an rak leh lio ah Pathian pumpak min (proper name) in auhnak le chimnak zawn poh ah “YHWH” tiah a sining tein tial ko loin “LORD” tiah an rak tialmi kan pialnak hrampi a si, tiah kaa ruah. Biakam Hlun cauk tha tein kan rel tikah Pathian a pumpak min in auh le chim a herhnak zawn poh ahcun “YHWH=LORD=BAWIPA” ti lawngte hman a si ko. Cu ti cun voi 6828 bak Biakam Hlun lawngah hman a si. A tlangpi Pathian auhak le a sinak langhternak ah hmanmi min dang tampi an um ve. Cu hna lakah hman bikmi cu “Elohim” a si. “Pathian” tinak a si i Biakam Hlun ah voi  2,600 bak hman a si. Cu changah  “El” a si. “Pathian” tinak thiam a si I voi  238 bak a lang ve.
Judah miphun Moses sinah a pumpak Min a rak chimmi kha an philh lo. Cucaah Pathian sinak langhtertu min dang vialte le YHWH hi an caah aa dang bik tuk. YHWH cu chim zong an ngamh lo, Pathian pumpak min chim cu upat lo a lo sual lai, an rak ti. A sullam cu “LORD” ti a si zong fiang tuk in an hngalh ko. Nain a pumpak min a si caah a sullam in an kal lo; a mah auhnak le chimnak a sining tein an rak ko.
A donghnak ah hi ti hin ka chim lai: Pathian a sinak langhtertu min Bible ah tampi a um ve ko nain a pehtlaihmi minung nih rak ka cingchiah hna seh, a timi pumpak min bik a um i cucu YHWH hi a si. Cucaah chanthar Bible thiam sang hna YHWH ai ah an kan hman piakmi biafang “Jehovah” tihi Pathian cingchiahnak pumpak min ah kan hman hrimhrim awk a si ko. “YHWH” ti zong in kan khawh ahcun a tha chinchin; vowel a um lo caah a aw chuah a har deuh bia sawhsawh khi si ko..

No comments:

Post a Comment