Friday 26 June 2015

Baibal Chung "Selah" Timi Khi, A Sullam Zeidah A Si?

Biadomhnak

"Selah" timi biafang hi Hebrew biafang cu a si nain, zei bantuk Hebrew scholar zong nih Baibal chan lio Judah mipi nih zei sullam ruahchih in dah an rak hman, tihi a tihchiah in an hngal kho lo. Cucaah Hebrew scholar Grätz nihcun, hi biafang sullam hngalh hi Pathian nih a kan sianh lo. Zeicatiah hihi Jeruslem temple chung choir satu hna nih, Pathian sunparnak peknak caah an rak hman mi le Jeruslem biakinn lawng nih a pek khawhmi thilsunglawi a si caah, Church le synagogue nih kan hman ve khawhnak hnga lo a sullam thuh kanh kan si, tiah a rak ti. Sihmanhsehlaw "selah" a sullam si dawh bik in hmuhmi le ruahmi cu an um ve ko. Cucu a tawinak in hun zoh hna u si law, Baibal chung i hman an sinak context he aa tlak le tlak lo zong kan mah ciote in ruah chih pah i zuam hna u sih. 

A. Baibal Ah "Selah" A Langhning

Hebrew Baibal ahcun, Genesis in Malakhi karlak ah "Selah" timi hi 74 a lang. Cu chung ahcun, 71 cu Psalms chung ah a si i a dang 3 cu Habukkuk cauk chung ah a si. Hi "selah" biafang an langhnak Baibal cacang tete zoh tik ah, (eg. Psalms 3, 24, le 46:, 55:19, 57:3, le Hab. 3:3, 9, 13) catialtu nih Pathian sin i an i lawmhnak a thuk taktak in an chim caan ah an hmanmi siseh law a dawh. Hi ruang ahhin, Hebrew scholar cheukhat nih, "selah" timi biafang hi "haleluijah" timi biafang nih a aiawh, tiah an ti phah. "Haleluijah" he an hmannak aa lo ngai ngai. 

B. "Selah" Biafang Sullam le Hmannak Ruang

Kan chim cang bantuk in "selah" biafang sullam kong ah thiamsang pawl chimmi aa dang pah cio. Aa dangmi chung ah, mi tampi nih an i hrawm khawhmi pakhat cu "hun i din ta law, Bawipa thangthat tuah" tihi a si. Hihi scholar cheukhat nih an chim mi a dang pakhat he aa pehtlai ngai. An chim mi cu, " 'Selah' timi biafang hi Syrian Aramaic nih thlacamnak ah an hman mi bia thuk pakhat in aa thawk mi a si. Cu biafang cu, minung nih Pathian thangthatnak caah an hman khawhmi biafang vialte lak ah a sang bik mi biafang a si", tiah an ti.

Hi bantuk in an chim mi sullam phun hnih kan hun peh tik ah, a chuak mi cu "minung nih a ti khawh mi vialte lak ah, a sang bik hmang in, Bawipa a thangthatnak biafang a si" ti khawh a si. Hihi a sullam taktak zonga si hrimhrim lai, tiah zumh awk a tlak ngai ngai. Zeicatiah, "selah" timi Hebrew holh in a ratnak biahram hi "cala" a si, tiah zumh a si. "Cala" cu "thlai (cuai thlai), a rihzan tah" tinak a si. Baibal chan lio ahhin, thil pakhat khat (eg.rawl, phaisa) a man hngalh an duh tik ah, a  cuai in an rak thlai. Hi thil nih a fiangter mi cu, Jeruslem biakinn choir hruaitu nih Pathiang thangthatnak hla an sak lio ah "selah" tiah a au ahcun, nan hlasak vun ngol ta u law, Pathiang thil tuahmi a lian ngan ningzia hi a cuai hun thlai ta hmanh u, a ti hna tinak khi a si.  

A sullam phunphun an chim cio mi, dihlak fonh tik ah "selah" timi hi cu "hi kaa zawn hi felfai te in hun ruat ta hmanh u, sunparnak le thangthatnak vialte lak ah a ngan bik pek awk aa tlakmi Bawipa a sinak nan hmuh lai" ti leikap khi a chim duhnak a si ko. 

Asi ahcun, nihin zumtu hna kan caah "selah" nih zei sullam dah a ngeih ve? Kan chim cang bantuk in, "selah" timi Pathian bia thiang, Baibal ca kan rel caan ah a sullam ruat lopi in kan rel tawn mi vialte le Pathian hla thiang kan sak tik ah, a sullam ruat lopi in kan sak tawnmi vialte a remhtu ding khi a si. A kan hruaitu hna nih, zapi hmai in "selah" tiah chim hna hlah hmanhsehlaw, Baibal Ca Thiang kan rel caan le Pathian hla thiang kan sak caan poah ah, kan lung chung te  te in "selah" tiah kan mah le kan mah  i ti peng hna u si law, a sullam ruat bu te in rel le sak i zuam hna u sih. 

No comments:

Post a Comment