India:"Mah nupi cia 'tlaihhrem' ti cu nitlaklei ram nawl cawn a si"

Hi hnu tlawmpal ahcun kan Chin nu pawl lak ah "ka pasal nih a ka tlaihhrem" tiah ta-za-cuai hmang kan chuak ve te cang lai. Pa a simi poh nihcun phaisa tampi dih le harsa tein kan tthit vemi kan nupi le nih "a ka tlaihhrem" tiah ta-za-cuai cu kan huat cio ko lai dah! Nihin tiang ahcun kan nih Lai miphun lakah hi bantuk buainak a tongmi zapi hngalh awk cun kan um hraw rih lo. Sihmansehlaw ram thangcho deuh, a bik in nitlaklei ram ahcun "kan pa nih a ka tlaihrem" tiah ta-za-cuai hi a tam ngaingai cang.

Nihin tiang ahhin vawlei cung ram 51 nih "mah pasal nih tlaihhrem sualnak phung" timi hi an ngeih cang. A sullam hi ram 51 ahhin nu pawl nih zeitik poh ah an pasal le tlaihrem an puh kawh hna tinak si cu..

Vawlei cung ah mah hi sual phung (criminal law) ah a ser hmaisa biktu ram cu Poland a si i 1932 ah khan an rak ser cang. Lai miphun tampi kan umnak hmun, US ram zong nih hin 1970s hrawng ah hi phung hi an rak ser cang. Hi phung nihhin pa tampi, Pathian riantuantu pastor cheukhat zapi hmaisa khap loin a tuah cang hna. Kan hnulei US pastor pakhat hna kha cu a nupi nih nikhat ah ka duh lo buin voitam tuk a ka tuah, a ka tlaihhrem tiah taza a cuai i ceilak dantat aa huah khah!


Hi phung hi atu keimah ka umnak India ram zong ah sual phung (criminal law) ah ser ve ding tiah mibuu cheukhat nih tu lio hi fakpi in an aupi nain tu tiang rih ahcun an hlawh a tling kho rih lo.
Hi he pehtlai in a duhlo lei ah a ttangmi nawlngeitu hna nih "Nilaklei ram nih hi bantuk sual phung an ngeih ruang ah kan nih India zong kan i cawn ve awk a si lo. Vawlei cung ramkip kan sining le kan dirhmun aa dang cio. Hi phung hi a bik in nitlaklei ram nih an dirhmun le nuning Level he aa tlak an ser chommi sual phung a si ko" tiah an ti hna.

1999 ah khan 'innchung tang fahfaktuarnak' (Domestic Violence in Northern India) timi tlangtar in cithlatnak an rak tuah. Cu cithlatnak ahcun North India ah a ummi pengkomh 5 in nupi ngei cia minung 6700 biahalnak an rak ngeih hna. Cu ahcun an hmuh chuahmi cu "nupi ngei cia pa zatuak 40% nih an nupi le hnatlak lungtlinpinak tel loin an ihpi hna i zatuak 9% nihcun hnuh-dawh le tlaihkhih chom in an nupi le an ihpi hna" tiah an ti.

Kan nih Lai miphun lak ahhin hi bantuk cithlatnak hi tuah ve u sihlaw a result zeidik a hei lawh ve hnga. Nupi le hnatlak lungtlinpinak tel loin ihpi poh hi a cunglei kan chimmi sual phung ning ahcun "tlaihhrem" an si dih; ta-za-cuai khawh an si.


Ram thumnak phang cang kan Lai nu ttung pawl nih hi bantuk hin nan pasal le ta-za nan cuai ve sual hna lai, ti ka phang ngaingai. Tha tein rak i ruat cia u. India ram nihcun vun-raang pa le vun-raang nu tuahmi poh i cawn lengmang sawhsawh ve cu hruh deuh ah a ruah. Nang tah zeitindah

na ruah ve?

Keimah pumpak ruahnak ahcun nu le va karlak ah "theihthiamnak le dawtnak" cerhti a luan chung poh cu hi bantuk buainak kong ah ta-za-cuai kan herh lai lo tiah ka ruah. Dawtnak le khat le khat duhnak i theihthiam piaknak tu nih kan chungkhar uk ko seh law...

Paul zong nih 1 Corin. 7 ah a tanglei bantuk in a ti ve:
"Pa nih a nupi cungah a tuah awk a simi rian kha tlamtling tein tuah seh law nu zong nih a va cungah tuah ve seh; an herhnak ah khan an lung i riamhter ciocio hna seh. 4Nu hi amah pum bawi a si lo, a pum bawi cu a va kha a si; cu bantuk ṭhiamṭhiam in pa zong cu amah pum bawi a si ve lo, a pum bawi cu a nupi kha a si. 5Kan caan cu thlacamnak ah hman kan duh tiin pakhat le pakhat kha i reem hlah u; nan pahnih in caan khatkhat chung kha cuticun kan um lai tiah hnatlaknak nan ngeih hmasa ṭung lo ahcun; cu hmanh ah nan i sum khawh lo sual i Satan tukforhnak chungah nan tlak nakhnga lo, nu le va sinak kha thawk ṭhan ko u"..